ایران پرسمان - ایسنا /به گفته پنج منبع آگاه، دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، به طور فعال در حال مذاکره با جمهوری آذربایجان در مورد امکان پیوستن این کشور و برخی از متحدان آسیای میانه به توافقنامه ابراهیم است، به این امید که روابط موجود آنها با رژیم صهیونیستی را تعمیق بخشد.
به گزارش ایسنا، به عنوان بخشی از توافقنامه ابراهیم که در سال‌های 2020 و 2021 در طول دوره اول ریاست جمهوری ترامپ امضا شد، چهار کشور با اکثریت مسلمان پس از میانجیگری ایالات متحده، موافقت کردند که روابط دیپلماتیک خود را با رژیم صهیونیستی عادی‌سازی کنند.
آذربایجان و برخی کشورهای آسیای میانه، در حال حاضر روابطی با این رژیم دارند و گسترش این توافقنامهها برای شامل کردن آنها تا حد زیادی نمادین خواهد بود و بر تقویت روابط در زمینه‌هایی مانند تجارت و همکاری نظامی تمرکز دارد.
بازار ![]()
براساس گزارش رویترز، چنین گسترشی نشان دهنده تمایل ترامپ به پیمان‌هایی است که کمتر از هدف دولت او برای متقاعد کردن عربستان سعودی، قدرت منطقه‌ای، برای از سرگیری روابط با رژیم صهیونیستی در حالی که جنگ در غزه ادامه دارد، جاه‌طلبانه هستند.
این پادشاهی بارها گفته است که بدون گام‌هایی در جهت به رسمیت شناختن کشور فلسطین، اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد. افزایش شدید تلفات در غزه و گرسنگی در این منطقه به دلیل انسداد کمک‌ها و عملیات نظامی توسط اسرائیل، خشم اعراب را برانگیخته و تلاش‌ها برای افزودن کشورهای بیشتر با اکثریت مسلمان به توافق‌نامه‌های ابراهیم را پیچیده کرده است.
جنگ غزه، که طبق گفته مقامات بهداشت محلی، بیش از 60 هزار نفر از جمله ده‌ها هزار زن و کودک در آن جان خود را از دست داده‌اند، خشم جهانی را برانگیخته و دریچه جدیدی را باز کرده است.
کانادا، فرانسه و بریتانیا در روزهای اخیر برنامه‌هایی را برای به رسمیت شناختن فلسطین مستقل اعلام کرده‌اند.
سه منبع گفتند که یکی دیگر از نکات کلیدی مورد اختلاف، درگیری آذربایجان با همسایه خود ارمنستان است، زیرا دولت ترامپ توافق صلح بین دو کشور قفقاز را پیش‌شرط پیوستن به توافق‌نامه‌های ابراهیم می‌داند.
این منابع گفتند در حالی که مقامات ترامپ علناً چندین شرکت‌کننده بالقوه را برای این توافقنامهها مطرح کرده‌اند، مذاکرات متمرکز بر آذربایجان از جمله ساختارمندترین و جدی‌ترین مذاکرات است. دو نفر از این منابع استدلال کردند که می‌توان ظرف چند ماه یا حتی چند هفته به توافقنامه دست یافت.
استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ برای ماموریت‌های صلح، در ماه مارس به باکو، پایتخت آذربایجان، سفر کرد تا با الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان، دیدار کند. سه منبع گفتند که آریه لایتستون، یکی از دستیاران کلیدی ویتکاف، در اواخر بهار با علی‌اف دیدار کرد تا در مورد توافق‌نامه‌های ابراهیم گفتگو کند. این منابع گفتند که به عنوان بخشی از این گفتگوها، مقامات آذربایجانی با مقامات کشورهای آسیای میانه، از جمله قزاقستان، تماس گرفته‌اند تا علاقه آنها را به گسترش گسترده‌تر توافق‌نامه‌های ابراهیم ارزیابی کنند. مشخص نیست که با کدام کشورهای دیگر در آسیای میانه - که شامل قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان و قرقیزستان می‌شود - تماس گرفته شده است.
وزارت امور خارجه آمریکا، در پاسخ به درخواست اظهار نظر، در مورد کشورهای خاص صحبت نکرد، اما گفت که گسترش این توافقنامهها یکی از اهداف اصلی ترامپ بوده است. یک مقام آمریکایی گفت: ما در تلاشیم تا کشورهای بیشتری را به این توافقنامه بپیوندیم.
دولت آذربایجان از اظهار نظر خودداری کرد.
کاخ سفید، وزارت امور خارجه اسرائیل و سفارت قزاقستان در واشنگتن به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخی ندادند. هرگونه توافق جدید، توافق‌های قبلی ابراهیم که توسط اسرائیل امضا شده بود را تغییر نخواهد داد.
موانع همچنان پابرجاست
توافق‌نامه‌های اولیه ابراهیم - که بین رژیم صهیونیستی و امارات متحده عربی، بحرین، مراکش و سودان امضا شد - بر احیای روابط متمرکز بود. به نظر می‌رسد دور دوم گسترش روابط در حال تبدیل شدن به سازوکاری گسترده‌تر است که برای گسترش قدرت نرم ایالات متحده و اسرائیل طراحی شده است.
آذربایجان که بین روسیه در شمال و ایران در جنوب قرار دارد، حلقه ارتباطی مهمی در جریان‌های تجاری بین آسیای میانه و غرب است. قفقاز و آسیای میانه همچنین سرشار از منابع طبیعی، از جمله نفت و گاز هستند و قدرت‌های بزرگ مختلف را بر آن می‌دارند تا برای نفوذ در منطقه رقابت کنند.
گسترش این توافقنامهها به کشورهایی که از قبل با اسرائیل روابط دیپلماتیک دارند، ممکن است وسیله‌ای برای ارائه پیروزی‌های نمادین به رئیس جمهوری باشد که به خاطر ادعای پیروزی‌های نسبتاً کوچک شناخته شده است.
دو منبع، بحث‌های مربوط به آسیای میانه را در مراحل ابتدایی دانستند - اما بحث‌ها با آذربایجان را نسبتاً پیشرفته توصیف کردند.
اما چالش‌ها همچنان پابرجا هستند و هیچ تضمینی وجود ندارد که توافقی حاصل شود، به ویژه با پیشرفت کند مذاکرات بین ارمنستان و آذربایجان. این دو کشور که هر دو در سال 1991 از اتحاد جماهیر شوروی استقلال یافتند، از اواخر دهه 1980، زمانی که ناگورنو قره‌باغ، منطقه‌ای آذربایجانی که عمدتاً جمعیت ارمنی داشت، با حمایت ارمنستان از آذربایجان جدا شد، با هم اختلاف داشته‌اند.
در سال 2023، آذربایجان قره‌باغ را پس گرفت و باعث شد حدود 100 هزار ارمنی به ارمنستان فرار کنند. از آن زمان، هر دو طرف گفته‌اند که می‌خواهند معاهده‌ای برای پایان رسمی این درگیری امضا کنند.
ارمنستان مسیحی با ایالات متحده روابط نزدیکی دارد و دولت ترامپ در انجام اقداماتی که می‌تواند مقامات ایروان را ناراحت کند، محتاط است.
با این حال، مقامات آمریکایی، از جمله مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، و خود ترامپ، استدلال کرده‌اند که توافق صلح بین این دو کشور نزدیک است.
ترامپ در اوایل ماه ژوئیه به خبرنگاران گفت: ارمنستان و آذربایجان، ما در آنجا جادو کردیم. و این توافق بسیار نزدیک است.