ایران پرسمان - ایرنا / اسعد الشیبانی و مرهف ابوقصره وزیران امور خارجه و دفاع دولت موقت سوریه برای نخستین بار در قامت فرستادگان حکومت جدید دمشق پس از سرنگونی بشار اسد به مسکو سفر کردند تا به زعم تحلیلگران، حمایت روسیه را از خود برای گذر از بحران‌های کنونی داخلی و خارجی جلب کنند.
میزبانی روز پنجشنبه 9 مرداد 1404 طرف روسی از فرستادگان «احمد الشرع» معروف به «ابومحمد جولانی» رئیس دولت موقت سوریه پس از آن پایان یافت که هیأت این کشور موفق به دیدار با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه نیز شد.
خبر این دیدار را نه کرملین و نه رسانه‌های روس، بلکه خبرگزاری دولتی سوریه (سانا) منتشر کرد. این رسانه سوری به نقل از وزارت امور خارجه دولت موقت این کشور نوشت: دیدار تاریخی الشیبانی با پوتین، آغاز مرحله جدیدی از تفاهم سیاسی و نظامی بین سوریه و روسیه را رقم زد.
به نوشته روزنامه روسی وزگلیاد، این رسانه سوری ادعا کرد که رئیس‌جمهوری روسیه در این دیدار بر مخالفت خود با هرگونه مداخله اسرائیل یا تلاش‌های آن برای تجزیه سوریه تأکید و تعهد مسکو را برای حمایت از دمشق در بازسازی و ثبات اعلام کرد.
بنا بر این گزارش، وزارت امور خارجه سوریه افزود: این دیدار، یک شاخص سیاسی قانع‌کننده از آغاز روند احیای روابط سوریه و روسیه، تقویت توازن منطقه‌ای و گسترش فرصت‌های دولت سوریه بود.
بازار ![]()
نگاه روسیه به سوریه جدید
سفر فرستادگان جولانی به مسکو در حالی صورت گرفت که مقامات روس، موضع خود را در قبال تحولات اخیر را پیش‌تر بیان و بهمن 1403 هیأتی دیپلماتیک را راهی دمشق کرده بودند. اکنون این بار در مرداد 1404 سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه گام را فراتر نهاد و ابراز امیدواری کرد که «احمد الشرع» در اجلاس سران روسیه و کشورهای عربی در مسکو شرکت کند.
معارضان مسلح در سوریه صبح یکشنبه 18 آذر 1403 کنترل دمشق را به دست گرفتند و پس از آن فرماندهی ارتش سوریه نیز در بیانیه‌ای، سقوط حکومت بشار اسد را اعلام کرد. پس از آن بود که تشکیل دولت موقت سوریه اعلام شد.
رئیس جمهوری روسیه دی‌ماه 1403 در نخستین موضع رسمی خود پس از سقوط حکومت بشار اسد گفت: مسکو آماده است تا بر اساس این واقعیت که سوری‌ها باید آینده سوریه را از طریق گفتگوی فراگیر تعیین کنند، به ارائه پشتیبانی لازم به مردم سوریه ادامه دهد.
دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین نیز بهمن‌ماه 1403 گفت: روسیه به گفتگو با مقامات جدید سوریه در مورد همه موضوعات، از جمله توافقات در مورد استفاده از پایگاه دریایی روسیه در طرطوس، ادامه خواهد داد.
پایگاه‌های نظامی، موضوعی برای مذاکره
سفر فرستادگان جولانی پس از اعزام هیأت دیپلماتیک روسیه به دمشق به ریاست معاون سابق وزارت امور خارجه این کشور انجام شد، سفری که طی آن موضوع تداوم فعالیت پایگاه‌های روسیه در کانون بحث و توجه قرار داشت.
روسیه 2 پایگاه نظامی در سوریه شامل پایگاه لجستیک دریایی طرطوس و پایگاه هوایی حمیمیم واقع در 20 کیلومتری جنوب شرقی لاذقیه دارد.
پایگاه روسیه در طرطوس سال 1971 بر اساس یک توافق دوجانبه تأسیس شد. روسیه در سال 2015 نیروی هوایی خود را در سوریه راه اندازی کرد تا از ارتش این کشور در مبارزه با گروه تروریستی داعش حمایت کند.
دیدار وزیر دفاع دولت موقت سوریه با وزیر دفاع روسیه
جزئیات خاصی از دیدار روز پنجشنبه وزیران دفاع روسیه و دولت موقت سوریه در مسکو منتشر نشد اما انتظار می‌رود که بلوسوف و مرهف ابوقصره در بخشی از مذاکرات خود به موضوع پایگاه‌های نظامی روسیه در سوریه نیز پرداخته باشند.
پیش از این، ابوقصره وزیر دفاع دولت انتقالی سوریه بهمن 1403 در گفت‌وگو با روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» اعلام کرد که سوریه آماده است به روسیه اجازه دهد پایگاه‌های هوایی و دریایی خود را در این کشور حفظ کند، مشروط بر اینکه این امر برای دمشق مفید باشد.
روسیه و ناآرامی‌های اخیر سوریه
سفر فرستادگان جولانی به مسکو در حالی انجام شد که حدود سه هفته قبل، سوریه بستر ناآرامی و تنش شد. اوضاع در سوریه در 13 ژوئیه (22 تیر)، همزمان با آغاز درگیری‌هایی در استان سویدا بین شبه‌نظامیان قبایل عرب و دروزی ها، به وخامت گرایید. در 19 ژوئیه(28 تیر)، احمد الشرع، رئیس دولت موقت سوریه برای دوره انتقالی، آتش‌بس را در کل استان جنوبی اعلام کرد.
وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای نگرانی خود را از وخامت اوضاع در سوریه ابراز و حملات رژیم صهیونیستی به این کشور را محکوم کرد و آن را نقض حاکمیت سوریه و قوانین بین‌المللی دانست.
تماس پوتین – نتانیاهو قبل از سفر فرستادگان جولانی
سفر نمایندگان دولت موقت سوریه به مسکو در حالی صورت گرفت که روزهای قبل تماس تلفنی ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه و بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی برقرار شده بود.
کرملین دوشنبه 6 مرداد 1404 اعلام کرد که در این تماس تلفنی، جنبه‌های مختلف وضعیت پرتنش خاورمیانه مورد بحث قرار گرفت.
بنا بر این گزارش، پوتین باری دیگر بر موضع ثابت روسیه در حمایت از حل و فصل صرفاً مسالمت‌آمیز مشکلات و درگیری‌ها در منطقه تأکید کرد.
رئیس‌جمهوری روسیه در تماس با نتانیاهو که طی هفته‌های قبل، باری دیگر فرمان حمله به سوریه را صادر کرده بود، همچنین بر اهمیت حمایت از وحدت، حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه تأکید کرد.
پوتین همچنین تقویت ثبات سیاسی داخلی سوریه از طریق احترام به حقوق و منافع مشروع همه گروه‌های قومی و مذهبی مردم را ضروری خواند.
این تأکید رئیس‌جمهوری روسیه در حالی صورت گرفت که رژیم صهیونیستی با حملات مکرر به توانمندی‌های نظامی سوریه و حمایت از اقلیت‌های قومی و هویتی در این کشور، در تلاش برای تقسیم آن به چند کشور ضعیف و کوچک است.
درخواست از روسیه برای حمایت از سوریه
بررسی اظهارات وزیر امور خارجه دولت موقت سوریه در سفر به مسکو نشان می‌دهد که جلب حمایت روسیه، یکی از مأموریت‌های وی به نمایندگی از حاکمان جدید دمشق بوده است.
به ویژه زمانی که اسعد الشیبانی به صراحت در کنفرانس مطبوعاتی گفت: دوران کنونی مملو از چالش‌ها و تهدیدهای مختلف برای سوریه است، اما این وضعیت، همچنین فرصتی برای ساختن یک سوریه متحد و قوی است؛ ما علاقه‌مندیم که روسیه در این مسیر با ما همراه باشد.
سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در این باره گفت: ما صمیمانه امیدواریم که بتوانیم بر مشکلاتی که در شرایط دوره گذار در سوریه ایجاد می‌شود، غلبه کنیم.
لاوروف اظهار داشت: وخامت شدید اوضاع در استان سویدا در روزهای اخیر و همچنین وقایع پیش از آن در سواحل سوریه، نشان‌دهنده تداوم چالش‌هایی است که رهبری و جامعه سوریه در این مرحله با آن روبرو هستند.
وزیر امور خارجه روسیه گفت: ما حمایت خود را از حفظ وحدت، تمامیت ارضی و استقلال جمهوری عربی سوریه تأیید کردیم. ما آماده‌ایم تا تمام کمک‌های ممکن را در بازسازی پس از جنگ به مردم سوریه ارائه دهیم.
لاوروف همچنین گفت که در مذاکرات خود با الشیبانی، روابط دمشق با تشکل‌های کُرد را بررسی کرده است. وزیر امور خارجه روسیه در این باره گفت: ما علاقه‌مندیم که کردها به عنوان اعضای کامل جامعه سوریه در یک کشور واحد باقی بمانند.
معماری مجدد روابط
لاوروف در بخش دیگری از سخنان خود از توافق طرفین بر سر تهیه فهرستی از توافقات بین دو کشور خبر داد.
وی افزود: واضح است که بسیاری از توافق‌نامه‌ها و قراردادهای منعقد شده تحت شرایط مختلف در سال‌های گذشته امضا شده‌اند. ما کاملاً درک می‌کنیم که مقامات جدید در دمشق علاقه‌مندند که کل چارچوب قانونی برای ارتباط خود با کشورهای خارجی را با منافع مردم سوریه، همانطور که رهبری فعلی آنها را می‌بیند، همسو کنند.
روزنامه سعودی الشرق الاوسط در این باره نوشت: این توافق نخستین گام عملی برای ایجاد ترتیبات جدید در روابط مسکو و دمشق محسوب می شود.
امید جولانی به مسکو
حسن یوسف کارشناس علوم سیاسی در گفت‌وگو با خبرگزاری ریانووستی درباره اهداف سفر هیأت سوری به مسکو گفت: سوریه به دلیل آنکه روسیه روابط قوی با همه بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای دارد، به دنبال جلب حمایت مسکو است.
این کارشناس معتقد است: روسیه می‌تواند بر بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی فعال در داخل سوریه تأثیر بگذارد که به نوبه خود می‌تواند به ایجاد روابط بین طرف سوری و کشورهای خارجی و رهبران گروه‌های داخل این کشور کمک کند.
یوسف اظهار داشت: علاوه بر این، سوریه در حال انجام مذاکرات غیرمستقیم با رژیم اسرائیل است. روسیه می‌تواند تأثیر مثبتی بر این مذاکرات داشته باشد.
این دیدگاه در حالی است که پیش از این، ولادیمیر احمدوف پژوهشگر مرکز مطالعات مسائل عمومی شرق مدرن در انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه به دولت موقت سوریه هشدار داده بود که امضای توافق صلح این کشور با رژیم صهیونیستی می‌تواند به بی‌ثباتی و حتی تغییر قدرت در سوریه منجر شود.
احمدوف در گفت و گو با خبرگزاری ایزوستیا افزود: مقام‌های دولت موقت سوریه قبل از ورود به مذاکره با اسرائیل، باید بر بازگرداندن کنترل بر کشور، تقویت ارتش، اقتصاد و تضمین ثبات داخلی تمرکز کنند.
وی خاطرنشان کرد: در غیر این صورت، امضای توافق صلح در حالی که حکومت سوریه هنوز نسبتاً ضعیف است، می‌تواند به بی‌ثباتی و حتی تغییر قدرت در دمشق منجر شود.
این صاحب‌نظر روس تصریح کرد: صحبت درباره پیمان صلح احتمالی، گفت‌وگو بین قوی و ضعیف است. دولت جدید سوریه اکنون چه چیزی می‌تواند در مقابل اسرائیل قرار دهد؟ نه ارتش، نه نیروهای مسلح، نه سلاح، نه وحدت ارضی، نه انسجام جمعیت پیرامون دولت جدید. حتی اگر حکام کنونی دمشق در این شرایط چیزی را امضا کنند، برعکس، به دور جدیدی از رویارویی و تفرقه منجر خواهد شد.