ایران پرسمان - ایسنا / در سال‌های اخیر، نگرانی‌ها درباره نقش تغذیه در ابتلا به بیماری‌های مزمن، به‌ویژه سرطان‌ها، افزایش یافته است. پژوهش تازه‌ای در همین زمینه انجام شده که رابطه بین رژیم غذایی و خطر ابتلا به یکی از مرگبارترین انواع سرطان را بررسی کرده است.
سرطان ریه یکی از شایع‌ترین و مرگبارترین انواع سرطان در جهان است. این بیماری در بین مردان، رتبه نخست شیوع را دارد و در بین زنان پس از سرطان سینه و روده بزرگ، در جایگاه سوم قرار می‌گیرد. در سال‌های اخیر، آمارها از افزایش موارد ابتلا به سرطان ریه در کشورهای مختلف، از جمله ایران خبر می‌دهند. هرچند مصرف دخانیات همچنان مهم‌ترین عامل خطر برای این بیماری محسوب می‌شود، اما پژوهش‌های جدید نشان داده‌اند که عوامل محیطی، سبک زندگی و حتی تغذیه هم می‌توانند نقش پررنگی در افزایش یا کاهش احتمال ابتلا داشته باشند. از همین رو، بررسی دقیق‌تر این عوامل، به‌ویژه تغذیه، از اهمیت بالایی برخوردار است.
بازار ![]()
برخلاف گذشته که توجه پژوهشگران بیشتر به یک یا چند ماده غذایی خاص معطوف بود، اکنون تأکید بیشتری بر بررسی «الگوهای غذایی» شده است. الگوی غذایی به این معنی است که فرد به‌طور کلی از چه نوع غذاهایی بیشتر یا کمتر مصرف می‌کند و این ترکیب غذایی چگونه با هم در بدن اثر می‌گذارند. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که رژیم‌های غذایی سرشار از میوه‌ها و سبزیجات می‌توانند از بدن در برابر ابتلا به سرطان محافظت کنند، در حالی که مصرف بالای گوشت‌های قرمز و فرآوری‌شده ممکن است به دلایلی چون افزایش التهاب در بدن، خطر ابتلا را بالا ببرد. با این حال، اغلب مطالعات در این زمینه در کشورهای غربی انجام شده‌اند و داده‌های کافی درباره جمعیت ایران وجود ندارد. از آنجا که الگوی غذایی ایرانیان با بسیاری از جوامع دیگر تفاوت دارد، انجام چنین پژوهش‌هایی در کشور ضروری است.
در همین رابطه، احسان حجازی از گروه تغذیه بالینی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به همراه سه پژوهشگر دیگر از همان دانشگاه، و با همکاری مراکز علمی از تبریز، زنجان و پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی، پژوهشی را انجام دادند. هدف آن‌ها بررسی ارتباط میان رژیم غذایی و احتمال ابتلا به سرطان ریه در میان ایرانیان بود. آن‌ها تلاش کردند تا با مطالعه‌ای دقیق، مشخص کنند آیا برخی الگوهای غذایی می‌توانند در پیشگیری یا افزایش خطر ابتلا به این بیماری نقش داشته باشند یا خیر.
برای انجام این پژوهش، اطلاعات تغذیه‌ای افراد از طریق پرسشنامه‌ای شامل 147 سوال جمع‌آوری شد. این مطالعه در دو بیمارستان عمومی تهران انجام شد و در آن، 135 بیمار مبتلا به سرطان ریه که بیماری آن‌ها به‌طور دقیق تشخیص داده شده بود، با 237 فرد سالم از نظر رژیم غذایی مقایسه شدند. هدف، کشف الگوهایی از تغذیه بود که با افزایش یا کاهش احتمال ابتلا به سرطان ریه ارتباط داشته باشند. در این بررسی، سایر عوامل مؤثر مثل سن، جنسیت، وضعیت سلامتی و سوابق پزشکی نیز در نظر گرفته شدند تا نتایج دقیق‌تری به دست آید.
نتایج این تحقیق نشان دادند افرادی که رژیم غذایی ناسالم داشتند، به‌طور قابل‌توجهی در معرض خطر بالاتر ابتلا به سرطان ریه بودند. این رژیم شامل مصرف زیاد غذاهای پرچرب، شیرین، سرخ‌کردنی و فرآوری‌شده بود. احتمال ابتلا به سرطان در این گروه چندین برابر بیشتر از کسانی بود که رژیم سالم داشتند.
در مقابل، افرادی که از رژیم غذایی سالم‌تری پیروی می‌کردند، یعنی بیشتر از میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، لبنیات کم‌چرب، ماهی و آجیل استفاده می‌کردند، خطر کمتری برای ابتلا به سرطان ریه داشتند. این نتیجه حتی پس از در نظر گرفتن دیگر عوامل تأثیرگذار نیز همچنان معتبر باقی ماند و نشان داد که تغذیه می‌تواند نقش محافظتی در برابر این بیماری ایفا کند.
بر این اساس، مشخص شد که مواد غذایی مانند هویج، به دلیل دارا بودن مواد ضد سرطان مانند آنتی‌اکسیدان‌ها، نقش ویژه‌ای در کاهش خطر ابتلا دارند، به‌خصوص در میان افراد غیرسیگاری. همچنین، تأکید شد که مصرف زیاد گوشت قرمز و فرآوری‌شده، نان و غلات تصفیه‌شده و تخم‌مرغ (در مقادیر بالا) با افزایش احتمال ابتلا به سرطان ریه مرتبط است.
در مقابل، مصرف حبوبات، ماهی و آجیل، به دلیل داشتن ترکیباتی مانند اسیدهای چرب مفید، فیبر غذایی و ویتامین‌ها، می‌تواند اثر محافظتی داشته باشد. همچنین، نحوه پخت غذا نیز مهم است. غذاهایی که با روش‌هایی مثل کبابی پخته می‌شوند، ممکن است مواد مضری تولید کنند که خطر سرطان را بالا می‌برند.
این یافته‌های پژوهشی در مجله «علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران» منتشر شده‌اند. این مجله، وابسته به انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور است و یکی از مجلات معتبر در حوزه علوم تغذیه در ایران به‌شمار می‌آید.