ایران پرسمان - زومیت / گزارش جدید پژوهشگران بین‌المللی نشان می‌دهد نخستین نقطه واژگونی اقلیمی سیاره فعال شده است و صخره‌های مرجانی آب‌های گرم مرگ گسترده‌ای را تجربه می‌کنند.
دانشمندان از سال‌ها پیش در مورد پیامدهای تغییرات اقلیمی و خطر رسیدن زمین به «نقاط بحرانی» هشدار می‌دهند؛ نقاطی که در آن‌ها تغییرات محیطی از کنترل انسان خارج شده و حتی با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز بازگشت‌پذیر نیستند. اکنون به نظر می‌رسد یکی از این هشدارها به واقعیت پیوسته است.
بازار ![]()
گزارش تازه‌ای از سوی 160 دانشمند از 23 کشور نشان می‌دهد که زمین به نخستین نقطه بحرانی فاجعه‌بار ناشی از گرمایش جهانی رسیده است؛ جایی که صخره‌های مرجانی آب‌های گرم با خطر نابودی گسترده روبه‌رو هستند. این وضعیت نه‌تنها اکوسیستم‌های دریایی را تهدید می‌کند، بلکه معیشت صدها میلیون انسان را نیز در معرض خطر قرار داده است.
گزارش که با همکاری دانشگاه اکستر و پشتیبانی مالی بنیاد متعلق به جف بزوس تهیه شده است، هشدار می‌دهد که در صورت ادامه روند فعلی انتشار گازهای گلخانه‌ای، زمین به‌زودی به سایر نقاط بحرانی اقلیمی ازجمله فروپاشی جریان‌های اقیانوسی، نابودی جنگل‌های آمازون و از بین‌رفتن صفحات یخی قطبی نیز نزدیک خواهد شد.
به گفته پژوهشگران، صخره‌های مرجانی از حساس‌ترین سامانه‌های طبیعی نسبت به گرمایش زمین‌اند و در حال حاضر در میان شدیدترین رویداد سفیدشدگی جهانی خود از ژانویه 2023 قرار دارند؛ رویدادی که بیش از 80 درصد صخره‌های مرجانی در بیش از 80 کشور را تحت تأثیر قرار داده است. افزایش دمای اقیانوس‌ها موجب شده این اکوسیستم‌ها به مرحله‌ای برسند که دانشمندان آن را «قلمرو ناشناخته» می‌نامند.
براساس برآورد گزارش، صخره‌های مرجانی زمانی به نقطه واژگونی می‌رسند که میانگین دمای جهانی بین 1 تا 1٫5 درجه سانتی‌گراد نسبت به دوران پیشاصنعتی افزایش یابد. در حال حاضر این میزان حدود 1٫4 درجه است و اگر کاهش سریع و چشمگیری در انتشار گازهای گلخانه‌ای رخ ندهد، طی دهه آینده از مرز 1٫5 درجه نیز عبور خواهیم کرد.
به گفته کارشناسان، نجات صخره‌های مرجانی مستلزم اقدام جدی در برابر تغییرات اقلیمی و تقویت مدیریت زیست‌محیطی در سطح محلی است.
پروفسور تیم لنتون از مؤسسه سامانه‌های جهانی دانشگاه اکستر تأکید می‌کند که دیگر نمی‌توان درباره نقاط بحرانی به‌عنوان خطرات آینده صحبت کرد، چرا که «نخستین مورد، یعنی مرگ تدریجی گسترده صخره‌های مرجانی آب‌های گرم، هم‌اکنون آغاز شده است». او هشدار می‌دهد این وضعیت بر زندگی میلیون‌ها نفر که معیشتشان به صخره‌های مرجانی وابسته است، تأثیر منفی می‌گذارد.
برخی دانشمندان دیدگاه محتاطانه‌تری دارند. به‌گزارش گاردین، پروفسور پیتر مامبی از دانشگاه کوئینزلند استرالیا می‌گوید گرچه صخره‌های مرجانی در حال زوال‌اند، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی گونه‌ها ممکن است در دماهای بالاتر تا حدود 2 درجه نیز دوام بیاورند. او هشدار می‌دهد نباید این گزارش به گونه‌ای تعبیر شود که جامعه جهانی از نجات صخره‌های مرجانی ناامید شود؛ چرا که هنوز فرصت برای اقدام مؤثر وجود دارد.
دکتر مایک برت، مشاور علمی ارشد سازمان جهانی حفاظت از طبیعت (WWF)، تأکید می‌کند که حفظ و احیای صخره‌های مرجانی اکنون از هر زمان دیگری حیاتی‌تر است. او یادآور می‌شود برخی مناطق موسوم به «پناهگاه‌های مرجانی» هنوز کمتر تحت تأثیر گرمایش قرار گرفته‌اند و حفاظت از این مناطق برای بقای گونه‌ها در آینده ضروری است.
اگر گرمایش جهانی به‌سرعت مهار نشود، فروپاشی‌های زنجیره‌ای در سامانه‌های حیاتی زمین، از جنگل‌های آمازون تا یخ‌های قطبی، دور از انتظار نخواهد بود
دکتر تریسی اینسورث، نایب‌رئیس انجمن بین‌المللی صخره‌های مرجانی، می‌گوید آینده این زیست‌بوم‌ها دیگر به بازسازی گذشته شباهتی ندارد و صخره‌ها درحال دگرگونی و سازمان‌یابی مجدد هستند. به گفته او، چالش کنونی درک این دگرگونی‌ها و یافتن راه‌هایی است که تضمین کند این اکوسیستم‌ها همچنان بتوانند از زندگی دریایی و جوامع انسانی پشتیبانی کنند.
در همین حال، مؤسسه علوم دریایی استرالیا هشدار داده است که تحلیل آمار جهانی باید با احتیاط انجام شود، زیرا تفاوت‌های منطقه‌ای بسیار قابل‌توجه است و هنوز فرصت محدودی برای اقدام وجود دارد.
پژوهشگران همچنین درباره یخچال‌های طبیعی نیز هشدار داده‌اند. بخش‌هایی از صفحات یخی گرینلند و جنوبگان غربی با سرعتی فزاینده در حال از دست‌دادن یخ هستند و به آستانه واژگونی نزدیک می‌شوند؛ رخدادی که با افزایش سطح دریاها، تهدیدی برای شهرها و سواحل جهان خواهد بود.
بر پایه پیش‌بینی‌ها، احتمالاً تا حدود سال 2030 میانگین گرمایش جهانی از مرز 1٫5 درجه عبور خواهد کرد. این امر زمین را وارد منطقه خطر تازه‌ای می‌کند که در آن احتمال وقوع چندین واژگونی اقلیمی به‌طور هم‌زمان افزایش می‌یابد.
با وجود این چشم‌انداز نگران‌کننده، گزارش یادشده به جنبه‌های امیدبخشی نیز اشاره دارد. به باور نویسندگان، جامعه انسانی می‌تواند با بهره‌گیری از نقاط عطف مثبتی مانند گسترش سریع خودروهای برقی و انرژی‌های تجدیدپذیر، روند گرمایش را کند یا حتی معکوس کند. در واقع، اکنون رقابت برای تسریع این تغییرات مثبت به منظور جلوگیری از پیامدهای غیرقابل‌کنترل اقلیمی آغاز شده است.