ایران پرسمان - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
اقدامات اخیر اسرائیل در غزه باعث آزردگی رئیسجمهوری آمریکا شده است چراکه ترامپ اقدامات اسرائیل را مانعی برای دستیابی به صلح در غزه میداند. در همین حال، اظهارات تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه، موجب خشم مقامات اسرائیل شده است.
بازار ![]()
بر اساس اعلام مقامات آمریکایی، دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، بابت ترور یک فرمانده ارشد حماس توسط اسرائیل، بدون اطلاع قبلی به ایالات متحده، دچار آزردگی شده و اکنون ترامپ نگران است که این عملیات ترور، آتشبس شکننده در غزه را - که یکی از دستاوردهای اصلی خود میداند - دچار اختلال کند.
زیر توافق من نزن بیبی!
به نوشته والاستریت ژورنال، به گفته مقامات آمریکایی اظهار نارضایتی ترامپ درباره حادثه 13 دسامبر (22 آذر)، از سوی کاخ سفید به بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، منتقل شده است. به گفته یک مقام آمریکایی، ترامپ به طور جداگانه به دستیاران خود گفته که نتانیاهو در حال از بین بردن «توافق من» برای توقف جنگ و بازسازی منطقه ویرانشده است. دفتر نتانیاهو در پاسخ ادعا کرده که اسرائیل مجبور به حمله شد زیرا حماس هیچ نشانهای از خلع سلاح نشان نداده است؛ موضوعی که مرحله بعدی آتشبس به تحقق آن نیاز دارد.
پیام ترامپ که پیش از این توسط اکسیوس گزارش شده بود، ناامیدی فزاینده واشنگتن از اسرائیل را به دلیل حملات هوایی مداوم و سایر اقدامات نظامی آن در غزه برجسته کرد؛ اتفاقی که باعث کند شدک در رسیدگی به سایر مفاد آتشبس، از جمله ایجاد جایگزینی برای حماس برای اداره نوار غزه و پایان دائمی جنگ شده است.
ترامپ تا حد زیادی از انتقاد علنی از نتانیاهو خودداری کرده است، اما در محافل خصوصی از اینکه او مانعی بر راه توافق غزه است، شکایت کرده است. رئیسجمهوری آمریکا پیش از این از سیاستهای تهاجمی اسرائیل در سوریه و حمله آن به مقامات حماس در قطر در ماه سپتامبر که تهدیدی برای شکست مذاکرات آتشبس بود، ابراز ناامیدی کرده بود.
دردسرهای گام دوم
از زمان برقراری آتشبس در ماه اکتبر، ایالات متحده یک مرکز هماهنگی در جنوب سرزمینهای اشغالی برای نظارت بر این توافق ایجاد کرده و در ماههای اخیر مقامات ارشد دولت خود را برای نظارت بر توقف خشونت به اسرائیل فرستاده است.
ترامپ مشتاق است به مرحله دوم توافق آتشبس که شامل خلع سلاح حماس، خروج کامل اسرائیل از غزه و ایجاد یک نیروی بینالمللی برای ایجاد ثبات در این منطقه است، وارد شود اما این روند با مشکلاتی مواجه شده است. هنوز هیچ کشوری موافقت خود را برای پیوستن به نیروی بینالمللی اعلام نکرده است، اگرچه مقامات آمریکایی میگویند دو کشور آذربایجان و اندونزی ممکن است به زودی این توافق را امضا کنند. مقامات آمریکایی میگویند که انتظار ندارند بیش از سه هزار تا پنج هزار نیرو در اوایل سال 2026 و بیش از 10 هزار نیرو تا پایان سال در غزه وجود داشته باشد. همچنین هنوز مشخص نیست که حماس چگونه خلع سلاح خواهد شد.
تحلیلگران میگویند نتانیاهو نسبت به انتقال به مرحله دوم آتشبس محتاط است، زیرا میترسد حضور نیروهای بینالمللی، عملیات مداوم آن را محدود کند و فشاری را که برای خروج کامل از نوار غزه با آن مواجه است، افزایش دهد.
مقامات اسرائیل درباره موافقت حماس با خلع سلاح تردید دارند. مایکل میلشتاین، رئیس سابق امور فلسطین در اطلاعات نظامی اسرائیل، گفت: «در حال حاضر، اسرائیل واقعا ترجیح میدهد وارد مرحله دوم نشود، زیرا این مرحله با مشکلات، محدودیتها و موانع بسیار بیشتری نسبت به فرصتها همراه است. وضع موجود عالی نیست، اما گزینه کمخطرتری است.»
سیگنالهای ناجور برای تلآویو
در همین حال، در میانه هشدارهای ترامپ به تلآویو، جیدی ونس، معاون رئیسجمهوری آمریکا، روز سهشنبه (25 آذر) در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «به نظر من بین دوست نداشتن اسرائیل (یا مخالفت با یک سیاست مشخص اسرائیل) و یهودستیزی تفاوت وجود دارد». این پیام که بسیار هم جنجال برانگیز شده نشان میدهد روابط کاخ سفید با تلآویو دچار تنشهای کمسابقهای شده است.
با این همه اختلافات اخیر واشنگتن با تلآویو به غزه منتهی نمیشود و تا شام کشیده شده است. اخیرا دولت ترامپ از اسرائیل خواسته به تلاشهای احمد الشرع، رئیسجمهوری سوریه، برای آوردن نظم به سوریه پس از جنگ کمک کند، آن هم از طریق لغو عملیاتهای نظامی در این کشور و هماهنگی اقدامات با سوریها و فرماندهی مرکزی آمریکا.
به نوشته بن کاسپیت، تحلیلگر المانیتور، این موضوع در اولویت جلسه طولانیمدت روز دوشنبه (24 آذر) میان تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه و نماینده کاخ سفید در سوریه، و بنیامین نتانیاهو قرار داشت؛ جلسهای که پیشزمینهای برای نشست 29 دسامبر (8 دی) میان نخستوزیر اسرائیل و دونالد ترامپ در فلوریدا به حساب میآید. پس از جلسه روز دوشنبه، باراک در پستی در شبکه ایکس اعلام کرد که این گفتوگو برای صلح و ثبات منطقهای، سازنده بوده است. با این حال، یک مقام اسرائیل اظهار داشته است که دیدگاههای اسرائیل در قبال باراک، به طور کلی مثبت نیستند.
بدگمانیهای اسرائیل
یک منبع نزدیک به نتانیاهو به المانیتور گفت: «باراک کسی است که همواره علیه ما بوده است. در هر مناقشهای میان اسرائیل و ترکیه، او طرف ترکیه را میگیرد. باراک همچنین میان اسرائیل و سوریه، از سوریها حمایت میکند»؛ اسرائیل فرستاده آمریکا را به جانبداری از لبنان، به ویژه ابراز قدردانی از تلاشهای بیروت برای خلع سلاح حزبالله، متهم میکنند. زمانی که از این منبع نزدیک به نتانیاهو درباره رویکرد باراک نسبت به لبنان سوال شد، او اظهار داشت: «باراک یک لبنانی واقعی است»؛ جملهای که به ریشههای لبنانی این دیپلمات اشاره دارد.
او مدعی شد: «باراک با پیچیدگی و فسادی که این کشور بر آن نهاده شده، آشناست. او میداند اما نمیتواند آن را تغییر دهد یا حل کند»؛ دههها آشفتگی سیاسی در لبنان به سیستم حکومتداری این کشور نسبت داده میشود، در حالیکه فساد ریشهای موجب شکلگیری مصائب اقتصادی لبنان در سالیان اخیر شده است.
اسرائیل از اظهارات باراک در 7 دسامبر (16 آذر) در مجمع دوحه در قطر خشمگین است. در آن اجلاس، سفیر آمریکا در ترکیه اظهار داشت: «تلاشهای غربی برای ایجاد مدلهای دیپلماتیک در خاورمیانه با شکست مواجه شدهاند. اسرائیل میتواند ادعا کند که دارای دموکراسی است. اما در این منطقه، آنچه که به بهترین شکل جواب داده است، چه آن را پذیرا باشید چه نه، یک پادشاهی خیرخواه است.»
اسرائیل این سخنان باراک را به عنوان تردیدها درباره دموکراسی آن تلقی کرده است. طبق اعلام یک دیپلمات ارشد اسرائیل، کابینه نتانیاهو مراتب اعتراض شدید خود درباره این موضوع را به وانشگتن رسانده است. این منبع بیان کرد: «تام باراک ظاهرا دارای یک ارتباط مستقیم و خاص با رئیسجمهوری آمریکا است. آنها به مدت 40 سال با یکدیگر دوست هستند. بنابراین، او مصون و در امان است. ما نیز میخواهیم حداقل در نظر ترامپ مانند او باشیم.»
مسئله سوریه و اسرائیل که به دغدغه کاخ سفید تبدیل شده است
بیشتر گفتوگوی روز دوشنبه بر تلاشهای ایالات متحده برای هماهنگی یک توافق کاهش تنش بین اسرائیل و سوریه متمرکز بود. به گفته یک منبع ارشد دیپلماتیک اسرائیلی: «به نظر میرسد این موضوعی است که در حال حاضر آسانترین راه برای حل و فصل است. ترامپ به یک دستاورد نیاز دارد. او باید توافقی را امضا کند و باراک بهترین واسطه در این مورد است.»
در طول پاییز، چندین بار گزارش شد که اسرائیل و سوریه در آستانه توافق بودهاند، تا جایی که گمانهزنیهایی مبنی بر دیدار نتانیاهو و الشرع در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر مطرح شد. یکی از نکات اصلی اختلاف، اصرار اسرائیل بر حفظ یک «کریدور بشردوستانه» در منطقه دروزی سوریه در نزدیکی مرز سرزمینهای اشغالی برای دفاع از این گروه اقلیت است که جولای گذشته مورد حملات گروههای مسلحی قرار گرفت که گفته میشود وابسته به نیروهای نظامی سوریه هستند. برخلاف مقامات سیاسی اسرائیل، مقام نظامی ارشد آن اصراری بر چنین کریدوری ندارد. یک منبع ارشد نظامی سابق اسرائیل به المانیتور گفت: «مشخص نیست که ماهیت این کریدور چیست و آیا ارزش دارد توافق امنیتی که جبهه سوریه را آرام خواهد کرد، به تعویق بیفتد یا خیر.»
اسرائیل همچنین خواستار غیرنظامی شدن کامل منطقه بین ارتفاعات جولان که از زمان سقوط اسد در دسامبر گذشته کنترل آن را در دست دارد و حومه دمشق شده است؛ خواستهای که هم دمشق و هم باراک آن را زیادهروی میدانند. در واقع، مقامات آمریکایی گمان میکنند که اسرائیل علاقهای به توافق با سوریه ندارد، بلکه هدف آن حفظ آزادی حرکتی است که در حال حاضر بر فراز حریم هوایی سوریه و بخشهایی از جنوب این کشور دارد که منجر به درگیریهای پراکنده در ماههای اخیر شده است.
منافع متفاوت آمریکا و اسرائیل
مقامات اسرائیل معتقدند که واکنش ترامپ به ترور رائد سعد، از فرماندهان ارشد حماس توسط اسرائیل در 13 دسامبر، نشاندهنده خشم عمومی رئیسجمهوری آمریکا از نتانیاهو است که احتمالا با گزارش باراک درباره جلساتش در اسرائیل تشدید شده است. ترامپ در این خصوص گفته بود که دولت آمریکا در حال بررسی این موضوع است که آیا اسرائیل آتشبس غزه را نقض کرده است یا خیر. اسرائیل مدعی شده است که حماس با انجام حملات به سربازان و تلاش برای قاچاق سلاح به غزه، آتشبس را نقض میکند.
یک دیپلمات کهنهکار اسرائیل به المانیتور گفت: «مشکل این است که منافع نتانیاهو و ترامپ فقط تا یک نقطه خاص به هم نزدیک میشود. ترامپ و نتانیاهو به نوعی به توافق موقت رسیدهاند. رئیسجمهور ترامپ خواهان دستاورد است، او جایزه نوبل میخواهد و نتانیاهو متعهد شده است که به او کمک کند. نتانیاهو خواهان عفو و لغو محاکمه جنایی خود است. ترامپ این شرایط را فراهم کرده است. او علنا از طرف نتانیاهو برای عفو لابی میکند. اما با قضاوت بر اساس اظهارات او، ترامپ به طور فزایندهای احساس میکند که نتانیاهو سهم خود را از این کمکها ارائه نمیدهد. در غزه، اسرائیل همچنان آتشبس را تضعیف میکند، در لبنان دور دیگری از جنگ را تهدید میکند و در سوریه، به الشرع در برقراری نظم کمک نمیکند.»
اسرائیل برای توجیه رفتار خود در لبنان، اطلاعاتی درباره ناتوانی ارتش لبنان در خلع سلاح نیروهای حزبالله و میزان بازسازی نظامی این گروه به باراک ارائه دادند. طبق توافق آتشبس نوامبر 2024 اسرائیل و لبنان، حزبالله باید به طور کامل در جنوب رودخانه لیتانی خلع سلاح شود. دولت لبنان پایان دسامبر را برای تحقق این شرط تعیین کرده، اما بعید است که بتواند آن را محقق کند.
بیاعتمادی شدید نتانیاهو نسبت به احمد الشرع
اسرائیل همچنین باراک را در جریان تحولات سوریه قرار داد، از جمله اطلاعاتی مبنی بر اینکه تیراندازی منجر به مرگ دو سرباز و یک مترجم آمریکایی در سوریه در 13 دسامبر توسط یکی از اعضای سابق یکی از سازمانهایی که الشرع زمانی در آن فعال بود، انجام شده است.
دولت دمشق به سرعت مهاجم را «عامل داعش» نامید، اما اسرائیل اصرار دارد که تعداد زیادی از این عوامل در ارتش سوریه وجود دارند که نمیتوان به آنها اعتماد کرد و آنها همچنین مسئول کشتار اقلیتهای دروزی و علوی در اوایل امسال بودهاند. انتظار میرود نتانیاهو این موضوع را در دیدار خود در مارالاگو با ترامپ مطرح کند.
تقابل بیبی و سلطان
یکی دیگر از موارد احتمالی دستور کار، لابیگری ترکیه برای ایفای نقش قابل توجه در بازسازی غزه و نظارت بر طرح صلح برای آن است. یک منبع سیاسی ارشد اسرائیل به المانیتور اعلام کرد: «باراک به مقامات ترکیه بسیار نزدیک است. موضوع دخالت و جاهطلبیهای منطقهای ترکیه در مذاکرات مطرح شد.»
باراک استدلال کرد که ترکیه عضو ناتو و به همین دلیل، یک کشور مسئول است و بنابراین از اسرائیل خواست که اهمیت زیادی به لفاظیهای رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه، علیه اسرائیل ندهد. به گفته منابع دیپلماتیک اسرائیل، ترکیه به کنفرانس دوحه به میزبانی ایالات متحده در 16 دسامبر (25 آذر) برای بحث درباره نیروی ثبات بینالمللی که مطابق با قطعنامه 2803 شورای امنیت سازمان ملل متحد، مصوب 17 نوامبر، برای اجرای آتشبس غزه تشکیل شد، دعوت نشد که علت آن به فشارهای اسرائیل در این خصوص مربوط میشود. وزارت خارجه ایالات متحده درخواستهایی را به دهها کشور اروپایی و عربی ارسال کرده و خواستار اعزام نیرو یا بودجه برای نیروی غزه شده است.
اسرائیل همچنین به فروش احتمالی جنگندههای رادارگریز اف-35 ایالات متحده به ترکیه اعتراض دارد. این منبع ارشد سیاسی اسرائیل گفت: «همه این مسائل در پایان ماه به میز رئیسجمهور ترامپ ارائه خواهد شد. این یک اجلاس فوقالعاده مهم خواهد بود. در نهایت، آنچه اتفاق خواهد افتاد همان موضوعی است که ترامپ میخواهد اتفاق بیفتد و این نکتهای است که اکنون بر سر آن کشمکش وجود دارد؛ خواستههای رئیسجمهور.»